Se

古英語辞典によると:

se

Add: , and sé. I 1 a :-- His mǽgas hine féden gif hé self mete næbbe. Gif hé mǽgas næbbe, oþþe þone mete næbbe, Ll. Th. i. 60, 11. I 2 g :-- Þú flíhst from mé on þí gemete swilc man nǽddran fleó, Hml. S. 23 b, 318. I 4 :-- Se hýra . . . þonne hé þone wulf geyhþ, þonne flýhð hé . . . and se wulf nimð ðá sceáp, Jn. 10, 12. Se góda lǽce, Bt. 39,9; F. 226, 10. Byð se ealda man ceald and snoflig, Angl. viii. 299, 35. Dysig bið se wegférenda man, sé ðe nimð þone sméðan weg þe hine mislǽt, and forlǽt þone sticolan þe hine gebrincð tó ðǽre byrig, Hml. Th. i. 164, 9. Nim ꝥ seax þe þæt hæfte sié hrýþeres horn, Lch. ii. 290, 22. Hrín him mid þý snidísene, 208, 16. I 7. one . . . one, one . . . other. Cf. II 4 :-- Hió hiere folc on tú tódǽle . . . Hió mid þǽm healfan dǽle (one half) beforan þǽm cyninge farende wæs, , . . and se healfa dǽl (one half) wæs Ciruse æfterfylgende, Ors. 2, 4; S. 76, 25-30. Ꝥ is for hwí se góda lǽce selle ðám hálum men séftne drenc and óþrum hálum biterne, Bt. 39, 9; F. 226, 10. Hé forcearf his basing, and sealde healfne dǽl þám þearfan and þone healfan dǽl hé dyde on his hricg, Hml. S. 31, 71. II 1 :-- Þéh þe hit gelumpe ꝥ him hwilc man ongén cóme, and sé þonne wǽre gegréted (and hé þone gegrétte, ), Gr. D. 34, 5. Ꝥ nán man nán má wífa næbbe búton .i. , and seó beó mid rihte beweddod, Ll. Th. ii. 300, 13. Þonne se geohsa of þǽre ídlan wambe cymð . . . ne bét þone se fnora, Lch. ii. 62, 1: Hml. S. 30, 421. Geseah hé treów licgende and ꝥ lytel, 23 b, 767. Heó of hyre manega bógas ásendeþ, and þá lange, i. 306, 6. Hér ús ys geboden ꝥ wé etan lactucas, and þá sýn gréne (cf. eton hig þeorfne hláf mid grénum lactucum, 322, 15), Angl. viii. 323, 41. (2) :-- Hé ábyrgde ðá forbodenan fíctreówes blǽda, and ðæt on Frigedæg, and ðurh ðæt hé wæs on helle, Sal. K. 182, 34: Chrd. 29, 21. (3):-- Sce Emelianan tíd ðǽre fǽmnan; ꝥ wæs sce Gregorius faðe, Shrn. 48, 6. Hwá is þæt þe eal ðá yfel ásecgean mæge?, Ors. 1, 8; S. 42, 6. (4) :-- Án cymð, óðer færð; sé bið ácenned, se óðer forðfærð, Hml. Th. i. 248, 16. Ꝥ þú ús getǽhtest hwǽs wé ꝥ and ꝥ timbrian sceoldon ut nobis ostenderes ubi quid aedificare deberemus, Gr. D. 149, 2. III. :-- Mið ðý gié geseás unfegernis slitnese, ðiú (quae) gecueden wæs from ðǽm wítgo, Mt. L. 24, 15. In cæstre ðió (quae) is gecuoeden Sichor, Jn. L. R. 4, 5. V 2 b :-- Þæs wíde, Pa. 4. ¶ :-- Þæt hit wǽre geðúht þæs ðe máre gemynd þæs fæder, Hml. Th. i. 478, 10. 2 b (1) :-- Ne magon hí tó þæs hwón (nǽnigra þinga, v. l.) begitan þá þing þe him geteohhode nǽron obtineri nequaquam possunt quae praedestinata non fuerint, Gr. D. 54, 13. V 2 c :-- Þæs þe ic ongyte, þes wæs mycel wer ut agnosco, vir iste magnus fuit, Gr. D. 47, 14. V 2 d :-- Lyt manna weorð lange fægen ðæs ðe óðerne bewrencð, Prov. K. 34: Exod. 51. V 3. with prep. tó (1) :-- Hié tó don swíðe forslagene wurdon, ꝥ hiera feáwa tó láfe wurdon, Ors. 1. 13; S. 56, 9. (2) :-- Tó þon ꝥ hié his ǽnne ende onbærndon, Ors. 4, 10; S. 200, 15: 1, 4; S. 34, 19. Tó ðon þaeti hí heó geeáðmédden, Cht. E. 42, 8. ¶ with verbs of intention or desire governing an infinitive or a clause, where the action of the verb in the infinitive or clause is intended, because :-- Héongan yrnan, tó þon ꝥ hé wolde findan þone árwyrðan fæder ad inveniendum venerabilem patrem sese in cursum dedit, Gr. D. 165, 17: Wlfst. 194, 1. Hé hié begeat, tó ðon ꝥ hé wolde ꝥ þá folc him þý swíþor tó buge, Ors. 3, 11; S. 148, 31. Þá geceás hé him áne burg wið ðone sǽ, tó ðon ꝥ him gelícade ꝥ hié þǽr mehten betst frið binnan habban, 3, 7; S. 116, 5. Hié wǽpna náman, tó þon ðæt hié heora weras wrecan þóhton, 1, 10; S. 44, 32: 3, 9; S. 132, 11: 4, 10; S. 200, 16. V 5 (1) :-- God is úre Fæder, þí wé sceolon ealle beón gebróðru on Gode, Hml. Th. i. 260, 28. Hí habbað swíðe langsume trahtnunge . . . ; ðí we hit lǽtað unsǽd, ii. 466, 24. (2) :-- For ðon wé ðiss feáwum wordum sǽdon, ðý wé woldon gecýðan hú . . . , Past. 33, 6. For þý hé wilnað ꝥ hé habbe ꝥ hé næfð, þý hé wolde genóg habban, Bt. 26, 1; F. 92, 4. (1) and (2) :-- Ne fleáh hé ðý ríce ðý his ǽnig mon bet wyrðe wǽre, Past. 33, 17. Þý hí secað anweald . . . ðý hí wénaþ ꝥ hit sié ꝥ héhste gód, Bt. 34, 7; F. 142, 27-29. Þý ánan . . . þý, 14, 3; F. 46, 3-4. ¶ where condition is marked: then . . . when :-- Ðý (tunc) mon sceal fæsðne weal wyrcean, ðý (cum) mon ǽr geháwige ðæt se grund fæsð sié . . . Ðý sceal eác bión ofersuíðed sió unfæsðrǽdnes ðára geðóhta, ðý mon hine bewarige wið ðá leóhtmódnesse, Past. 308, 2-6. V 5 (2) with tó, marking extent :-- Hé wearð gehýrsum tó þí ꝥ hé willes deáð þrowade factus obediens usque ad mortem, R. Ben. 26, 15. se

関連語: l.