Híran

Zgodnie ze Słownikiem Staroangielskim:

híran

Take here hýran in Dict. , and add: I. to perceive sound :-- Ðý lǽs mið eárum hérað, Mt. L. 13, 15. Eáro tó hérrannne, 13, 9. Tó héranne, Lk. p. 8, 15. II. trans, to hear a sound or that which causes sound :-- Ne héres ðú hú micla wið ðec coeðas?, Mt. L. 27, 13. Hérde from ðǽm menigum lá hǽl úsic audit a turbis osanna, Mk. p. 4, 17. Gíé hérdon efolsungas audistis blasphemiam, Mt. L. R. 27, 65. Ðá ðing gié hérdon, Lk. L. 7, 22. III. with object and infin. to hear a person say :-- Ne hýrde ic snotorlícor guman þingian, B 1842. þa ic Freá ware fletsittende nemnan hýrde, 2023. Nǽfre wé hýrdon hæleð ǽnigne þyslic cýðan, El. 538. III a, with infin. only, to hear say :-- Ic hiérde secgan þæt. . . , Ors. 3, 10; S. 138, 18. Hýrde, B. 582: Reb. I. þone ic Andreas nemnan hérde, An. 1178. Swá wé hit secgan hiérdon, Ors. 6, 31; S. 286, 7 : Chr. 851; P. 64, 23. Wé þæt hýrdon bæleitum cýðan, El. 670. Ne hérdon . . . fira nán ymb gefeoht spreca. . (cf. gehérde nán mon . . . ymbe nán gefeoht sprecan, Bt. 15; F. 48, 14), Met. 8, 31. IV. to give ear, hearken, listen :-- Hérað, Mk. L. 4, 3. Gemoeton hine hérende (hlystende, W. S.), Lk. L. R. 2, 46. IV a. trans. To listen to a person or thing attentively :-- Suǽ huá ne héres worda iúera (nyle héran wordum eowrum, R.), Mt. L. 10, 14. Óðero bíspell héres gé, 21, 33. Héres gié mec alle, Mk. L. 7, 14. Cuén súðdǽles cuóm tó héranne snytro Salomones, Mt. L. 12, 42. V. to listen with compliance or assent to a person or thing :-- þú mínum lárum hýre and þæt land geséc, Gen. 1750. Hýre brýde þínre, 2797. Gif ðá cirica ne hére, Mt. L. 18, 17. Is nú þearf mycel þæt wé wísfæstra wordum hýran, An. 1169. þǽr þú þám ne hiérde þe unc þisne hearm gerǽd, Gen. 797. Gif him mon hýran nelle, þonne mót se mæssepreóst hit wrecan, Bl. H. 49, 2. Gif þú wilt his wordum hýran and his beboda lǽstan, 183, 36. Wé þé beóð holde, gif þú ús hýran wilt, Gú. 251: Gen. 542. Hérende obsecundans (precibus et monitis), Wrt. Voc. ii. 82, 68. VI. to obey: -- Hírde paruit, Wrt. Voc. ii. 67, 27. VI a. to obey a person :-- Wind and sǽhérað l hérsumiað him uentus et mare oboediunt ei, Mk. L. R. 4, 41. Þú mín bibod brǽce be þínes bonan worde, feónde furðor hýrdes þonne þínum Scyp-pende, Cri. 1395. Nóe fremede swá hine Nergend héht, hýrde heofon-cyninge, Gen. 1315 : 1493 'Hát bútú áweg féran' . . . þá se wer hýrde his waldende, 2803: Exod. 410. Suna ic lǽrde ꝥ hié hýrdon heora yldrum (cf. Filii, obedite parentibus vestris, Eph. 6, 1), Bl. H.185, 20. Ús is mycel þearf ꝥ we godcundan láreówan geornlíce hýran (pareamus, obediamus, Lat. vers.), Ll. Th. i. 424, 7 : 326, 15: 332, 34. Wíf sceal hire ealdore (hláforde, ) hiéran, 138, 18. Ic wille ꝥ bisceop and þá geréfan hit beódan eallum þám þe him híran(parere, Lat. vers.) sculon, 194, II. Hýran. 240, 15. 'Nú þú lungre geong hord sceáwian'. . .þá ic gefrægn hine dryhtne hýran, B. 2754. VI b to obey an order :-- Héred pareat (praecepto). Wrt. Voc. ii. 75, 48. Ealla gesceafta hýrað (heórsumiaþ. Bt. 4; F. 8, 8) þ ínre hǽse, Met. 4, 26. Hét se cyning tó him cnihtas gangan; hyssas hýrdon láre, Dan. 432. Noldan Crécas þǽm bebode hiéran. Ors. 3, II ; S. 144, 16. VII to be subject to. (I) of the relation between subject and ruler (human or divine) :-- Ic Críste héro Christ is my king. Ps. C. 74. þone cyning þám þú hýrdest ǽr the king whose subject you were, El. 934. Harold hýrde holdelíce herran sinum, Edw. 32. Eádwearde cinge hýrdon holdlíce hægstealde menn, 14 : B. 66. God rícsaþ ofer hí . . . gif hí hiora unwíllum him hérden. Bt. 35. 4; F. 160, 19. ꝥ wé ánum cynehláforde holdlíce hýran, Ll. Th. i. 314, II. ꝥ hé wǽre on gehealtsumnysse þæs bebodes his Scippende underþeód and þurh wiste ꝥ hé him hýran sceolde ut in observatione mandati sciret subjectum erentori suo, Angl. vii. 6, 46; Sat. 54. Héran, 183 : 234 : Met. 9, 45. (1 a) the relation between a subject and a dominant race :-- Hié wið-sócon ꝥ hié leng Læcedemonium hieran nolde a regno Macedonum defecerunt, Ors. 3, II; S. 144, 19. (2) of the relation between man and lord :-- Sé byð earming þe . . . deófle campað . . . Sé byð eádig þe . . . Dryhtne hýreð, Hy. 2, 10: Dóm. 96. Ðá ðe deóflum hýrdon, Bl. H. 201, 20. Manegum men þincþ ꝥ hé nǽnne anweald næbbe búton hé hæbbe manigne man þe him hére, Bt. 29, 1 ; F. 104, 9. Ðence ǽlc mon hú nytwyrðe hé sié and hú gehiórsum ðǽm ðe hé mid ryhte hiéran scyle on ðám ðe hé déð penset quisque quid subjectus egerit, Past. 57, 14. Ne gebyrað him (a priest) nán þingc tó worldwíge, gif hé Gode wile rihtlíce hýran fighting is no concern of a priest, if he means to have God for his lord and master, Ll. Th. i. 346, 23. Ic wille hýran holdlíce mínum hǽlende, Gú. 576. (3) of the relation between servant and master, to serve: -- þonne esne his hláforde héreð and cwémeð. Ps. Th. 122, 2. Hérde Drihtne serviens Domino, Lk. p. 2, 3 : 2, 37. Hére wé him seruiamus illi, 1, 74. Ǽnig mon ne mæg tuǽm hláferdum héra servire, Mt. L. 6, 24. Nelle ic unbunden ǽnigum hýran, Rä. 24, 15. Sunu monnes ne cuóm him tó héranne (ministrari), Mt. L. 20, 28. (4) to be under the dominion of evil, error, &c. :-- Þæt hé ús ne lǽte leng in ðisse deáðdene gedwolan hýran, Cri. 344. Synne hýrendra Hismahelitum, Ps. Rdr. 82, 7. VIII. híran tó to belong to. (1) to be subject to the dominion, authority, jurisdiction, &c. , of :-- Man ágife ǽlce teóðunge tó þán ealdan mynstre þe seó hýrnes tó hýrð, Ll. Th. i. 262, 7. Hwílon Wentsǽte hýrdon meó Dúnsǽlan, ac hit gebyreð rihtor meó West-Sexan; þyder hý scylan gafol and gíslas syllan, 356, 18. Man hálgode Trumwine Pihtum, for þan hý hýrdon þá hider addidit . . . Trumwini ad prouinciam Pictorum, quae tunc temporis Anglorum erat imperio subiecta (Bd. 4, 12), Chr. 681 ; P. 39, II. Eádweard féng tó Lundenbyrc and tó Oxnaforda, and tó ðǽm landum eallum þe þǽr tó hiérdon, 912 ; P. 96, 18. Ealle þá land þe intó Róme hýrdon, Hml. S. 30, 232. On ꝥ gerád þǽt þá ígland Sicilia and Sarþinia hiérden tó Rómánum, Ors. 4, 10; S. 202, 21. (2) of a due, privilege, &c. :-- Gelǽste man sáulsceat inó þám mynstre þe hit tó hýrde, Ll. Th. i. 308, 7. þryfealdne áð swá wíde swá hit tó þǽre byrig hýre, 388, 13. (3) of persons, to be attached to a place by residence, occupation, office, &c. :-- þá biscopas and þá geréfan þe tó Lundenbyrig hýrað, Ll. Th. i. 228, 7. Þá burh æt Ligraceastre, and se mǽsta dǽl þæs herges þe ðǽr tó hýrde wearð underþeóded, Chr. 918; P. 105, 23. Æt þám túne þe hé tó hýne, Ll. Th. i. 30, 1. þá yldestan men þe tó þiére byrig híron, 208, 30: 210, 5. IX. to get to know by hearing, hear of, be told. (1) with acc. :-- Huætd ðis ic héro from ðé?, Lk. L. 16, 2. þá hé þæt hiérde, Chr. 835; P. 62, 17. Unryhthǽmed suá unryht suá wé betwuxn hǽðnum monnum ne hiérdon, Past. 211, 9. Menigo hérdon (hérende wérun, R.) þ á ðe hé wyrrende wæs; Mk. L. 3, 8. Cwǽdon þæt heó ówiht swylces ne ǽr ne síð ǽfre hýrdon, El. 572. (2) with clause :-- Hýrde ic þæt þám frætwum feówer meáras lást weardode, B. 2163. Hérdes þú ǽfre þætte ǽnig mon on sondbeorgas settan meahte fæste healle?, Met. 7, 9. Wé hírdon (hiérdon, v. l.) ðætte . . . Past. 381, 8. Hýrdon, Gú. 79. Hýrde wé þæt . . . , Ap. 70. Hérde gé for ðon ácueden is, Mt. L. 5, 33. (3) with acc. and infin. :-- Ne hýrde ic gumena ǽnigne ǽfre bringan ofer sealtne mere sélran láre, Men. 101. (3 a) with infin. :-- Ne hýrde ic cymlícor ceól gegyrwan, B. 38. (4) intrans. :-- Hí ne gesáwon sundbúende ne ymbútan hí ne hérdon, Met. 8, 14. Ymbe sciphergas hi ne hérdon (cf. ne gehérde nán mon nánne sciphere, Bt. 15 ; F. 48, 14), 31. hiran

Powiązane słowa: l.