Hálig

Nach dem Altenglischen Wörterbuch:

hálig

Add; A. adjectival. I. set apart for religious use, consecrated, sacred :-- Hálig leger cimiterium, Wrt. Voc. i. 34, 9. Seó stów þe þú on stynst ys hálig eorðe (sancta terra), Ex. 3, 5. Æfter gewuna dæges hálges (diei festi), Lk. L. R. 2, 42. On dæge háligum (hálgum, R.), Mk. L. 14, 2. On hálgum beorge in monte sancto, Ps. Th. 98, 10. On háligre stówe, Mt. 24, 15. On þá hálgan ceastre, 4, 5. On ꝥ hálige templ, Bl. H. 71, 17. Hálig tiber, Exod. 415. Hálige dagas kalendae, Wrt. Voc. i. 53, 35. Húslfatu hálegu, Dan. 705. Is þeós tíd ealra tíd héhst and hálgost, Bl. H. 83, 19. Alh heáhst and hǽligost, Exod. 394. Betwux ðám hálegestan (hálgestan, ) hálignessum, Past. 135, 9. I a. where the person to whom a thing is dedicated, in respect to whom a thing is holy, is given :-- Ǽlc wǽpned byð Drihtne hálig (sanctum) genemned, Lk. 2, 23: El. 1195. Hé wæs sácerd in þǽre hálgan cirican, seó wæs hálig þǽre eádigan fǽmnan, Gr. D. 88, 4. On þone Drihten þe þes háligdóm is fore hálig, Ll. Th. i. 178, 3, 12. Intó Níwan mynstre ǽnne sylfrene hwer on þǽre hálgan þrynnesse naman þe seó stów is fore hálig (cf. wið Godd geborgen and Scs UNCERTAIN Ióhannes and ealra ðǽra hálgena þe seó hálige stóww is fore gehálgod, 391, 26), Cht. Th. 559, 1. II. used of Deity ; -- Hálig, hálig, hálig, Drihten God allmæhtig. Mt. p. 10, 7 : Gen. 97: 642 : Ps. Th. 98, 9. Hálig is heofonríces Weard, 10. Háliga Fæder Pater Sancte, Jn. 17, 11. Hálig Godes Sunu, Bl. H. 7, 24. Þú eart þæt hálige lamb, Hy. 8, 22. Se Hálega (Hálga, v. l.) Gǽsð, Past. 93, 1. On þǽre hálgan þrynnesse naman, Cht. Th. 558, 36. Úres þæs hálgan Godes Dei nostri, Ps. Th. 133, 2. II a. of a heathen deity :-- God, héhst and hálgost (Jupiter), Met. 26, 38. III. of persons considered to be specially devoted to, or directed by, God, e.g. angels, prophets, apostles, saints; the epithet tends to become a mere title, cf. saint, reverend :-- Sió hálge gecynd angels, Cri. 1018. Se háliga (hálga, v. l.) wer (Moses), Past. 51, 17: (Nathan), 185, 22 : (St. Paul), 99, 17 : (St. Andrew), An. 168 : (St. Guthlac), Gú. 79. Se hálga Béda, Hml. S. 26, 272. Heáhfæderas hálige, An. 877. Hálige wítigan, Sat. 460. Þá gesetton hálige fæderas and Godes folces láreówas þá tíd þæs fæstenes, Bl. H. 27, 25. Þá háligan martyras, Bt. 11. 2; F. 36, 5. Mid hálgum englum, Mk. 8, 38. III a. used of any part of such persons :-- Se hálga innoð þǽre á clǽnan, Bl. H. 11. 20. Hálgan stefne, Exod. 257 ; An. 56. Martiras herigað Héhfæder hálgum stefnum, Sat. 656: An. 723. Hé (St. Guthlac) his eágan ontýnde hálge heáfdes gimmas, Gú. 1276. IV. of things. (1) that pertain to God :-- Is þín nama hálig, An. 542. Seó ród . . . hálig, El. 625. Ðǽre hǽlga ródes sancte crucis, Rtl. 94, 9 : 120, 9. Of his þám heán hálgan setle de excelso sancto suo, Ps. Th. 101, 17 : Gen. 260. Hé þé gebohte blóde þý hálgan, Seel. 30. Flód wæs ádǽled hálgum mihtum, Gen. 151. (2) that have their origin or sanction from God :-- Hálig gewrit sancta scriptura, Wrt. Voc. ii. 6, 2. Háliges gewrites scripturae, An. Ox. 40, 7. Hé (Peter) onféng ðone ealdordóm ðǽre hálgan ciericean, Past. 115, 8. On cyrclicere l háligere hálsunge ecclesiastico i. sancto exorcismo, An. Ox. 4082. Hé hí heofonhláfe hálige (pane caeli) gefylde, Ps. Th. 104, 35. Þis hálige godspel, Bl. H. 15, 30. Þurh ꝥ hálige fulwiht, 77, 3. Gif gé gehealdað hálige láre, Exod. 560. Þurh þín hálig word, An. 1420. Gástgifu vel háligu carismata, dona, Wrt. Voc. ii. 129, 5. Hálige gewreotu, Bl. H. 17, 21. (3) of divine operations (ordinary or extraordinary) in the physical world :-- Wæs hálig leóht ofer wéstenne, swá se wyrhta bebeád, Gen. 124. Cóm morgen . . . hálig of heolstre, An. 243. Cóm wuldres tácen hálig of heofenum swylce hádre sægl, 89: 1020. Hálig God oferbrǽdde hálgan nette (the pillar of cloud) hát-wendne lyft, Exod. 74. Hálge gimmas, sunne and mona, Cri. 692. Hihte ic tó þínra handa hálgum dǽdum in operibus manuum tuarum exultabo, Ps. Th. 91, 3. V. conformed to the will of God, free from sinful affection. (1) of persons, of godly character and life :-- Ǽlc gefullod man sý æfter his fulluhte hálig, Wlfst. 154, 19. Ꝥ nǽre nǽfre nǽnig tó þæs hálig mon, Bl. H. 117, 26. Hé wiste ꝥ hé wæsrihtwís and hálig, Mk. 6, 20. Hié (Abraham and Sarah) sǽton bútú hálig on hige, Gen. 2780. Hié wilniað ðæt hié mon hæbbe for ðá betstan and ðá hálgestan, Past. 135, 20. (1 a) used of any part of such persons :-- Herian God hálgum reorde, Hy. 3, 58. Eorþe wældreóre swealh hálge, Gen. 1017. Manige hálige líchaman multa corpora sanctorum, Mt. 27, 52. (2) of actions, feelings, &c.:-- Biþ ꝥ clǽne fæsten and hálig, Bl. H. 37, 31. Hálegu treów, Gen. 2118. Hǽlges hygtes sanctae spei, Rtl. 3, 26. Hálgan hyhtes, Cri. 58. Hálgum sanctae (uirginitati), An. Ox. 960. Hálgum sige sancta uictoria, 2936. Be hálgum lífe de conuersatione, 4533. Fæsten and hálige wæccan, Bl. H. 73, 27. Þæt wé tó þám hýhstan hrófe gestígan hálgum weorcum, Cri. 750. Þǽr þǽr mon mete and drync for sóðre Godes lufan seleð, hyt bið swíðe gód weorc, and hit bið gemong óðrum hálgum weorcum geteald, Ll. Th. ii. 432, 15. VI. of animals, not destructive or dangerous, tame cattle us opposed to wild beasts :-- Inc is hálig feoh and wilde deór on geweald geseald, Gen. 201. B. substantival. I. that which is holy, a holy thing. Cf. A. I :-- Húse þínum hálig gedafenað domum tuam decent sancta, Ps. Th. 92, 7. Þæt weófod bið hálegra hálig altare erit sanctum sanctorum, Ex. 29, 37. Ꝥ hálige ðe of þé ácenned býð that holy thing that shall be born of thee, Lk. 1, 35. Ne sellað gé hálig (ꝥ hálige, W. S. sanctum) hundum, Mt. R. L. 7, 6. II. a holy place :-- Ic ðé on hálgum ætýwe in sancto apparui tibi, Ps. Th. 62, 2. III. a holy person. (1) of a divine person. Cf. A. II :-- Háliges (Christ's) hyhtplega, Cri. 737. Gréne stondað gehroden háliges meahtum beorhtast bearwa, Ph. 79: Met. 29, 55: Ps. Th. 113, 2. Hálges, Th. 399: Gú. 814. Gif wé ús tó þám hálgan(Christ) helpe geléfað, Sat. 291. Hálgostes blǽd on blá[wende] Sacrosancti flatus (i. spiritus) inspirans, An. Ox. 1526. (2) a saint, prophet, &c. Cf. A. III :-- Hé(St. Matthew) gesch swǽsne geféran (St. Andrew), hálig háligne, An. 1012, Heó (St. Juliana) þæt deófol teáh, . . . hálig hǽðenne, Jul. 536. Seó hálge ongon frignan, 345: 589. Háliges (Moses') láre, Exod. 307 : (St. Andrew's), An. 895 : 1391. Hálges (St. Guthlac's) lára, Gú. 979. Háligre (St. Juliana's) fæder, Jul. 61. Wearð þǽre hálgan hyht geníwad, 607. Þæt þám hálgan (Noah) wæs sár on móde, Gen. 1592 : An. 48. Þǽre hálgan, Jul. 246. Englas and heáhfæderas and wítgan and ealle hálige, Bl. H. 103, 33. Hálge and gecorene, Past. 467, 32. Hí hálge cwelmdon, bærndon gecorene, Jul. 15. (3) a godly person. Cf. A. V. I :-- Þurh Crístes sige ealle hálige wǽron gefreólsode, þá þe him þeówiaþ on hálignesse, Bl. H. 31, 33. Eardungstów Godes his hálgan (sancti eius) synt, An. Ox. 40, 38. On gesyhðe þára háligra ante conspectum sanctorum, Ps. Th. 51, 8. Háligra helm, Cri. 529. Scyldigra scolu áscyred weorðeð from hálgum, 1609. Þinum þám hálgum, Ps. Th. 73, 4. Ne forlǽt God nǽfre his hálge, 36, 27. Mánfulle . . . hálige under heora fótum þryccaþ. Bt. 4; F. 8, 14. Hí þíne hálgan yfeladan, Ps. Th. 82, 3. IV. a sacred rite (?), consecration :-- Níuæs timbredes húses hálgum (hálgung?) encenia, Jn. p. 6, 6. v. eall-, efen-, fant-, gást-, heofon-, þurh-, un ERROR hálig. halig

Verwandte Wörter: l.