Hǽlan
Bosworth & Toller Anglo-Sächsisches Altenglisches Wörterbuch - hǽlan
Nach dem Altenglischen Wörterbuch:
- hǽlan
- Add; I. to heal (1) a person sick in body or mind :-- Sé haeleð (sanat) geðréste in heortan, Ps. Srt. 146, 3. ꝥ wíf of herning blódes hǽleit (sanat), Mt p. 16, 3: 15, 15. Monige lécneð l hǽles multos curat, 16, 15. Hǽled, 18, l. Ꝥ wíf of iorning blódes hǽled (saluat), Lk. p. 6, l. Gémde l hǽlde hiá curavit eos, Mt. L. 19, 2. Haelde hiá sanavit eos, 21, 14. Ðý lǽs. . . hwærfa hiá and ic hǽlo (sanem) hiá, 13, 15 : Jn. L. 13, 40. Ꝥte haelde ðrael his ut saluaret seruum eius, Lk. L. 7, 3. Críst hié hǽlan wolde, BI. H. 105, 26. Hǽla ðá unstronga sanare infirmos, Lk. L. 9, 2. (2) to cure an infirmity of body or mind, a disease, &c. :-- Bledsa sáwul mín Dryhten, sé haeleð (sanat) alle áðle ðíne, Ps. Srt. 102, 3. Sé þe wunde lácnian wille geóte wín on . . . and eft ele ðæt sé hié líðe and hǽle. Past. 124, 12. Ðæt úre haele wunde ut nostra cures vulnera, Ps. Srt. ii. p. 204, 9. Ꝥ hig hǽldun (curarent) ádle and ǽlce untrumnysse, Mt. 10, l. Mihtig ǽlce untrumnesse tó hǽleime, Bl. H. 223, 22. II. to save (1) from physical harm or destruction :-- Dryhten, hǽl (salva) úsic, wé forweorðað. Mt. R. L. 8, 25. Hǽl þec seolfne . . . ástíg nú of róde, 27, 40. Of weorum blóda hǽl mec, Ps. Srt. 58, 3. (2) from destruction of the soul :-- Hǽl ús on eorþan, wé þe synt on líchomum lifgende, and eac þá þe on helle synt biddaþ þínre onlésnesse and þínre hǽlo, Bl. H. 81, 21. Cwóm sunu monnes tó soecanne and tó hǽlenne Ꝥte losade, Lk. L. R. 19, 10. Ne tó doemenne ah tó haelanne middangeard, Jn. p. 6, 19. ¶ hǽlende as epithet of Christ, Jesus. Cf. hǽ. end :-- Ic eom Hǽlende Críst, Hml. S. 30, 60 : Ll. Th. i. 54, 28 note. Utan we úre gyfe ðám syllan þe hyre onfón cann, þæt is úre Drihten Hǽlende Críst (úrum Drihtne Hǽlendum Críste, ) nostra donaria offeramus ei, qui nouit accipere. Domino Deo nostro, Bd. 3, 24; Sch. 307, 20 : Rtl. 114, 15. Ðú Hǽlende Críst Tesu Criste, Angl. ii. 365, 10, 17. Æt úrum Hǽlendum Críste per Christum, Ors. 4, 10 ; S. 194, 28. On Hǽlendum Críste, Bl. H. 187, 8. Tó Drihtne Hǽlendum Críste, 155, 15. Wið úrne Drihten Hǽlendne Críst, 159, 33- v. for-, ge-, þurh-, un-hǽlan. hælan