Hám
Dizionario Anglo-Sassone Inglese Antico di Bosworth & Toller - hám
Secondo il Dizionario dell'Inglese Antico:
- hám
- Add: I. a farm, estate :-- Tó hyre ágenum háme ad prediolum suum, An. Ox. 4741. Háme predia (ut ab urbe ad propria praedia ducerentur, Ald. 69, 4), 4840. Hé forgeaf summe hám tó þǽre hálgan stówe, Hml. S. 6, 232. Hé cwæð ꝥ hé ne mihte embe munuclíf þá smeágan . . . ac wolde beón embe his þincg . . . and gedreóhlǽcan his hámas, 121. I a. as a technical English term, a vill, manor (II. a dwelling, an abode. (1) on earth. (a) a habitable building, a house :-- þurhwuniendum eallum þám getimbre þæs hámes perdurante tota domus fabrica, Gr. D. 119, 27. Sum bið bylda til hám tó habbanne, Crá.UNCERTAIN 76. (b) the fixed residence of a person or family, an inhabited house, a residence: -- Gelaðode se gesíð hine tó his hám, and hé hine gesóhte and on his hús eóde and his swǽsenda breác rogatus a comite intrauit epulaturus domum eius, Bd. 3, 22 ; Sch. 297, 1. Æt Finnes hám, B. 1156. Hé bewiste swá hwæt swá man dyde on his háme (hám, v. l.) quaeque in ejusdem domo agebantur noverat, Gr. D. 299, 30. Ic wunode in mínum háme (hám, v. l.) þe mé gelamp in þissere byrig of mínes fæder yrfe, 313, 27. Decius áwédde . . . and ásprang sárlic wóp on ðám háme, Hml. Th. i. 434, 15. Sé ðe forlétes hús l hám, Lk. L. 18, 29. Geþenca hweðer áwiht mani mann cynges hám séce þér ðǽr hé on túne byð, Solil. H. 44, 2. Hé Hróðgáres hám gesóhte, B. 717. Hé þǽr háligne hám árǽrde, Gú. 120: 242. Hý hleóleáse háma þoliað, 193. [On] ǽlces cynges háma [hýrede] beóð sume on búre, sume on healle, sume on ódene, sume on carcerne, Solil. H. 44, 18. Sume wuniað on wéstennum, gesittað hámas on heolstrum, 54. Gewiton him þá wígend wíca neósian . . . Frysland geseón, hámas and heá burg, B. 1127: Chr. 937; P. 106, 18: Exod. 453. Ic hire beád gymmas . . . and mǽre gebytlu, hámas and hýred, Hml. S. 8, 37. (α) a place that used to be a person's home :-- Gif man mægð gebigeð . . . gif hit fácne is, eft æt hám gebrenge, Ll. Th. i. 22, 2: 10, 8. (β) in connexion with marriage, v. VII. I a :-- Abraham idese bróhte tó háme, þǽr hé wíc áhte, Gen. 1721. Þǽm tó hám forgeaf Hréðel ángan dohtor, B. 374. (2) not on earth :-- Hé on norðdǽle hám and heáhsetl heofena ríces ágan wolde, Gen. 33 : Sat. 276. Þára écena háma, Solil. H. 2, 15. Sécan þá hámas and þá árleásaneardungstówe, Seel. 70. (3) figurative, (long) home :-- Hé foresǽde þone dæg þe hé sceolde cuman tó Cofantreó tó his langan háme, Vis. Lfc. 90. Ic sceal lange hám, eardwíc uncúð, ána gesécan, Ap. 92. III. an inhabited place, district, region, neighbourhood. (1) on earth :-- Ne métte hé ǽr nán gebún land, siþþan hé from his ágnum hám fór, Ors. 1, 1; S. 17, 24. Tróia burg . . . lengest burne háma under hefonum, Met. 9, 18. (2) not on earth :-- Is hám sceapen ungelíce englum and deóflum, Cri. 898. Nis þæt betlic bold, ne nóht ryhtlic hám, ac þǽr is helle grund, Dóm. 24. Eádig eorl heofona hámes earnað, Ph. 483 : Gú. 768. In þǽm deóran hám (heaven), Sat. 219. Tó þǽm hálgan hám heofona ríces, An. 1685. On þám écan háme, Solil. H. l. 18. Trumlicne UNCERTAIN hám, beorhte burhweallas, Sat. 294: 362. Hé wolde him tó helpe hám gesécan (visit their dwelling (hell)), 436. Hám áléfan, éðel tó ǽhte, 278. IV. a place where rest, refuge, or satisfaction is found: -- Þǽr hé hungrium hám staðelude collocavit illic esurientes, Ps. Th. 106, 35. Úton wé hycgan hwǽr wé hám ágen, Seef. 117. V. native country :-- Lyt eft becwóm hámes niósan, B. 2366. Þá hé tó hám becóm, 2992 : Víd. 94. Tó háme, Exod. 456. Þára þe hám eahtode, B. 1407. VI. in prepositional phrases. (1) æt hám. (a) at or in one's own house: -- Of hígna gém&e-acute-hook;num gódum ðaer aet hám, Txts. 444, 24. Þá hí æt hám (húse, L., R. domi) wǽron, Mk. 9, 33. Hit cýþán þám ðe æt hám (húse, R.) synt, Lk. 9, 61. Maria sæt æt hám (háme, L., R.), Jn. 11, 20. Se gesíð him nolde ǽr yfles gestiéran æt hám, Ll. Th. i. 134, 6. On ǽlcum treówo ic geseah hwæthwuga þæs þe ic æt hám beþorfte, Solil. H. 1, 8. (b) in one's own neighbourhood, town, etc. :-- Ne geséce nán man þone cyng for nánre sprǽce, búton hé æt hám rihtes wyrðe beón ne móte, Ll. Th. i. 266, 10. Hæfde se cyning his fierd on tú tónumen, swá ꝥ hié wǽron simle healfe æt hám, healfe úte, Chr. 894; P. 84, 32. Þá cinges þegnas þe þá æt hám æt þǽm geweorcum wǽron, P. 87, 15. (c) in one's own country, not abroad :-- Hié heora here on tú tódǽldon, óþer æt hám beón heora lond tó healdanne, óðer út faran tó winnanne, Ors. 1, 10; Swt. 46, 16, Higelác æt hám wunade, B. 1923. (2) fram hám from native sources :-- Þæt fram hám gefrægn Higeláces þegn gód mid Geátum, B. 194. (3) tó hám hweorfan, faran, etc., to return to one's house or neighbourhood :-- Þá hwurfan hí eft tó háme (hám, v. l.) redierunt, Bd. 4, 25 ; Sch. 497, 21. Hé eft gewát tó hám faran, B. 124. Gecerdon ðá ðe gesended waeron tó hám reuersi qui missi fuerant domum, Lk. L. 7, 10. Cuóm tó hús l tó hám ueniens domum, 15, 6. Hié swá sigebeorhte tó hám fóran, Bl. H. 203, 31. On burh rídan hále tó háme, By. 292. VII. hám as adverb; home :-- Hám wegað advehunt, Wrt. Voc. ii. 1, 5. Hié hám férdan abscedunt, 3, 20. Hám feredan advectabant, 5, 5. (l) to one's home, house, or abode :-- Þonne hé hám cymð ueniens domum, Lk. 15, 6: 7, 10: Ll. Th. i. 274, 21: 232, 21: Solil. H. 1. 5. Ðæt sceáp ðæt forloren wæs gé hám né bróhtan (non reduxistis), Past. 123, 10 : Solil. H. 1. 6. Hé ne mihte hám tó his gemæccan gehweorfan, Hml. A. 125, 269. Gif hwilc man forstolen þingc hám tó his cotan bringe, Ll. Th. i. 418, 17. Begyte þá báde hám sé þe heó fore genumen sý, 354, 7. Fela tilða hám gæderian, Angl. ix. 261, 17. ¶ with verb of motion implied :-- Búton heó fram þám ceorle wille eft hám ongeán, Ll. Th. i. 416, 14. (I a) In connexion with marriage. v. II. I b β. [Cf. O. H. Ger. heim-bringa domi duca (domi duca dea quae praeesse existimabatur cum sponsa duceretur domum, Migne)] :-- Ne hí ne beóþ hám gebróhte neque nubentur, An. Ox. 1265. (2) to one's own district or neighbourhood (a) on earth :-- Ðá óþre hám cómon, Chr. 917; P. 98, 4. (b) not on earth :-- Cóm þegen Hǽlendes hám tó helle, Sat. 427. (3) to one's native country :-- Ic hám síþie repatrio, Wrt. Voc. i. 22, 30. Æfter wræcsíðe hám cumenum, Chr. 792; P. 55, 29. Se cyning (Ulysses) hám cerde, Bt. 38, 1; F. 194, 8. Hit Scipia oftrǽdlíce hám onbeád (sent home orders) þæt hié hit ne angunnen, and eác self sǽde, þá hé hám of Ispanium com, Ors. 4, 12; S. 208, 34. Lida . . . hám cymeð, nefre him holm gestýreð, Gn. Ex. 106, v. bisceop-, cyne-, heofon-, mynster-hám. ham,-ham